sobota, 9 maja 2009

Dzienniki sofijskie (2)

Do monastyru Rilskiego jedzie się z Sofii przez miejscowość Dupnica, która to nazwa – jak rzadko – oddaje charakter miasteczka. Upadły przemysł, który sobie leży od kiedy upadł, opuszczone bloki, zrujnowane ulice i chodniki. (Angielska wikipedia zapewnia cynicznie, że the town is wonderful vacation city). Dalej, gdy już się skręci w kierunku na monastyr, Bułgaria zaczyna ożywać. Handluje się miodem, syropem z szyszek, ceramiką, bawolim jogurtem i łukanką (miejscową odmianą kiełbasy), łowi się i serwuje turystom pstrągi.

Sam klasztor cieszy się patronatem UNESCO, choć jest znacznie młodszy niż się wydawać może. Iwan Rilski żył w wieku X i już za życia cieszył się opinią świętego. Pierwsze zabudowania, zniszczone wkrótce przez lawinę i odbudowywane przez kolejne stulecia, wznieśli najpewniej jego uczniowie. Sułtan Murat II (skądinąd znany jako ojciec zdobywcy Konstantynopola) początkowo nakazał zniszczenie monastyru, ale po fakcie poszedł do rozum do głowy i zarządził odbudowę. Rosyjska cerkiew prawosławna dostarczyła szaty i textbooki liturgiczne, a także zainaugurowała wielowiekową tradycję przysyłania rosyjskich (cywilnych rzecz jasna) doradców. W rewanżu Bułgarzy wysłali w tournee po Rosji szczątki świętego Iwana z Riły. Z całego świętego wróciła tylko lewa ręka, co w żaden sposób nie jest aluzją do pracowitości i energiczności Bułgarów ani do lepkich rąk Rosjan. W każdym bądź razie ręka jest przechowywana w stosownym relikwiarzu ale rzadko eksponowana, bo jej uzdrawiająca moc jest potężna i musi być pod kontrolą. Klasztor spalił się do cna w 1833 i w obecnym kształcie jest XIX wieczną repliką. Z tymi ginącymi częściami ciała, to doświadczony srogo jest również Borys III, ostatni car (ten, co się w parowozach lubował), pochowany w monastyrze w 1943. W 1944 nowy, komunizujący rząd Bułgarii przeniósł trumnę do parku pod Sofią. Gdy w 1993 nowy, niekomunizujący rząd zabrał się za wykopki to odnalazł tylko serce monarchy. Cisną się na usta dwa pytania – po co komunistom było ciało pozbawione serca (może jesteśmy na tropie jakichś mało znanych obrzędów stalinistycznych) oraz po czym poznano serce po latach pięćdziesięciu w ziemi.

Po Sofii jeździ się tanio taksówkami. Tak tanio, że aż nie opłaca się chodzić. Po bulwarze Witosza jeżdżą z bardzo dostojną prędkością, w akompaniamencie infernalnych zgrzytów i jęków, tramwaje. Oprócz taksówek, tramwajów, trolejbusów i autobusów jeżdżą po Sofii marszrutki (czyli busiki na quorum) za jedyne półtora lewa.

Po wizycie w Bojanskiej Cerkwi (peryferia Sofii, również UNESCO site) wstąpiła w nas energia i siły żywotne i zadysponowaliśmy spacer do ogrodu botanicznego Bułgarskiej Akademii Nauk, który wygląda jak zaniedbany park miejski. W oranżerii siedzi (i gra w tetrisa) znudzony cieć, który udzielił był nam informacji o dniach i godzinach otwarcia szklarni (generalnie to otwarte już było, teraz będzie zamknięte). Drugi ogród botaniczny, uniwersytecki, w centrum miasta – maleńki, ale również zamknięty na głucho. Za to poza miastem, przy drogach, obłęd kwitnących zdziczałych tamaryszków, judaszowców i złotokapu. W masywie Riły kwitną lilie martagon, za to w wyższych partiach Witoszy krokusy (a jeszcze wyżej to już kopny śnieg tylko).

Bułgarski brzmi jak czeski zapisywany cyrylicą. Problemów językowych nie doznaje się - Tietradka za pochwały i opłakiwania ot klienty na mechana.

9 komentarzy:

kwik pisze...

Wikipedia mówi, że serce Borysa III pochowano osobno w szklanym cylindrze (chyba zalane formaliną).

Michał pisze...

Ha! A czemu więc monarchiści wyrżnęli (obsydianowym nożem?) serce Borysa i zalali formaliną?

telemach pisze...

@M: taki zwyczaj był w przypadku ludzi wybitnych. Serce wieszcza, serce Chopina itd. Serce Napoleona również - istnieje sympatyczne opowiadanie E.W.Heine o tym, że w trakcie przygotowywania zwłok, serce korsykanina zostało pożarte przez psa i potem zastąpione sercem małpy. W Sojuzach natomiast chowano osobno mózg a nie serce. Mózg Lenina, Kirowa i Kalinina np.

Był to niepojęty z naszego punktu widzenia dowód wielkiego szacunku.

Michał pisze...

@telemach:
Ano tak, sam przecież widziałem na Rossie "matka i serce syna".

Faktycznie niepojęte, przypomina średniowieczne obyczaje pozyskiwania i preparowania relikwii.

D pisze...

A to stąd się wziął ten żart o "mózgu siedmioletniego Lenina"!

telemach pisze...

"(..) przypomina średniowieczne obyczaje pozyskiwania i preparowania relikwii."

Nie przypominało. Było. W Sojuzie dochodził do tego jeszcze aspekt naukowy, chodziło o przekazanie następnym pokoleniom naukowców mózgu prawdziwego komunisty w celu umożliwienia odpowiednich badań. I wykazania ewentualnej wyższości nad mózgiem np. obszarniczym bądć kułackim.

andsol pisze...

Babilasy, a zachęcałem do pisania o seksie. A tak, to macie dyskusje o wycinkach w historii. Pa, idę w mniej makabryczne strony. Może do Kominka, tam było dużo seksu...

Michał pisze...

Wykrakałeś, AndSolu. Jutro o 18 jestem umówiony z panem Tomkiem w sprawie kominka (przez małe k). Pikanterii dodaje fakt, że pan Tomek przyjdzie z polecenia pana Waldka.

andsol pisze...

Domyślam się co za kominek, ale imiona własne... Azaliż chodzi o PanieWaldku? Gratuluję kontaktu i szczerze zazdroszczę.

Z ciepłym pozdrowieniem, Savonarola